Bebeklerde Gelişimsel Kalça Displazisi (Kalça Çıkığı) Taraması: Aileler İçin Bilgilendirme

Gelişimsel Kalça Displazisi, kalça ekleminin normal gelişmemesi durumudur. Bu problemde uyluk kemiğinin başı (femur başı) kalça soketine tam olarak oturmaz. Erken tanı ve tedavi edilmediğinde ilerleyen yaşlarda topallama, ağrı, yürüme güçlüğü ve erken kalça kireçlenmesi gibi ciddi sorunlara yol açabilir.

Gelişimsel kalça displazisinin erken dönemde basit yöntemlerle tedavisi mümkündür. Bu nedenle yenidoğan döneminde kalça ultrasonu ile tarama programı ülkemiz genelinde rutin olarak uygulanmaktadır.

Kalça Displazisi Nedir?

Kalça displazisi, yalnızca kemikleri değil; kasları, tendonları ve eklem yapısını da etkileyen bir gelişim bozukluğudur. Tek taraflı veya çift taraflı olabilir. Aile öyküsü, makat gelişi ve çoğul gebelik gibi faktörler gelişimsel kalça displazisi riskini artırır.

Fizik Muayenede Nelere Dikkat Edilir?

Bebeklerde kalça muayenesi doğumdan itibaren çocuk hekimleri tarafından rutin olarak yapılır. En sık kullanılan testler:

• Ortolani testi: Uyluk yana açılırken kalçanın yerine “oturduğu” hissedilir.
• Barlow testi: Kalçaya hafif bası ile eklemden çıkma hissi alınır.
• Kalça abduksiyonunda kısıtlılık: Özellikle 3-4 aydan sonra daha belirgin olabilir.

Not: Asimetrik bacak çizgileri (deri katlantıları) tek başına güvenilir bir bulgu değildir.

• Türkiye’de: Sağlık Bakanlığı tüm bebekler için rutin kalça ultrasonu taramasını ulusal program olarak yürütmektedir. Her bebek, doğum sonrası ilk 1 ay içinde kalça ultrasonuna yönlendirilir. Bu sayede olası vakalar çok daha erken saptanabilmektedir.

Görüntüleme Yöntemleri

• Ultrasonografi: Kalça çıkığı taramasında ilk 6 ayda en güvenilir tanı yöntemidir.
• Röntgen (X-ray): 6 aydan sonra kemikleşme başladığı için daha doğru sonuç verir.

Tedavi Yöntemleri

Erken tanı ile vakaların büyük kısmı cerrahiye gerek kalmadan tedavi edilebilir:

• Pavlik Bandajı: Erken tanı alan bebeklerde en yaygın tedavi yöntemidir. Pavlik bandajı ile bebeğin kalçası doğru pozisyonda tutularak eklemin normal gelişmesi sağlanır.
• Alternatif ateller veya alçılama: Pavlik bandajına yanıt alınamayan vakalarda uygulanabilir.
• Cerrahi tedavi: Geç tanı konulan veya dirençli olgularda gerekebilir.

Erken dönemde tedavi edilen çocuklar, büyüdüklerinde normal şekilde yürüyebilir ve aktif bir yaşam sürebilirler.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Kalça ultrasonu bebeğime zarar verir mi?
Hayır. Kalça ultrasonu tamamen güvenli, ağrısız ve radyasyon içermeyen bir yöntemdir.

2. Bebeğimin kalça ultrasonunu ne zaman yaptırmalıyım?
Türkiye’de tüm bebeklere doğum sonrası ilk 1 ay içinde rutin ultrason taraması yapılmaktadır.

3. Bebeklerde kalça ultrasonu nasıl yapılır?

Kalça ultrasonu radyologlar veya bu konuda deneyimli ortopedi uzmanları tarafından yapılır. Bu inceleme için bebek sedyeye yatırılır. İncelenecek olan taraftaki kalça üstte kalacak ve kalça ve diz hafif bükülü olacak şekilde pozisyon verilir. Uygun ultrason probu ile kalça eklemini oluşturan yapılar ve ilişkileri değerlendirilir, açılar ölçülür. Gelişimsel kalça displazisi saptanır ise yapılan açı ölçümlerine göre derecelendirilir. Aynı işlem karşı taraf kalça için de gerçekleştirilir. Görüntüleme tamamlandıktan sonra, jel ciltten temizlenir.

3. Bebeğimde kalça displazisi çıkarsa hemen ameliyat gerekir mi?
Hayır. Çoğu durumda Pavlik bandajı veya özel atellerle cerrahiye gerek kalmadan tedavi mümkündür.

4. Kalça displazisi tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen bebeklerde ilerleyen yıllarda topallama, ağrı ve kalça ekleminde erken kireçlenme görülebilir.

5. Bez bağlama veya kundak yapmak kalça displazisine yol açar mı?
Yanlış kundaklama (kalçaların çok sıkı sarılması) riski artırabilir. Bebeğin bacaklarının serbestçe hareket etmesine izin vermek önemlidir.

6. Kliniğinizde kalça ultrasonu yapılıyor mu?

Evet, kliniğimizde gelişimsel kalça displazisi taraması için kalça ultrasonu yapılmaktadır.